Leviathan is een oerslang of zeemonster dat al voorkomt in voor-Bijbelse geschriften. Zijn kaken vormen de poorten van de hel, zijn komst kondigt het einde der tijden aan. Een van de bekendste verwijzingen naar Leviathan is het gelijknamige boek van de Engelse filosoof Thomas Hobbes. Hij gebruikt de benaming voor een heerser die met absolute macht complete chaos en oorlog weet te vermijden.
Ik trek een parallel tussen de absolute heerser die Hobbes beschrijft en de geslotenheid en kartelvorming in de huidige boekenbranche. Met krampachtige vaste prijzen moet ‘de chaos’ worden afgewend. Maar ik zou ook kunnen zeggen dat alle nieuwe ontwikkelingen in de branche tezamen – print-on-demand, e-books, uitgevers zoals ikzelf – voor het bestaande uitgeefmodel het einde der tijden aankondigen en zo een Leviathan zijn.
Het gebruik van de naam Leviathan is voor meerdere uitleg vatbaar. Daar houd ik van: ik laat de interpretatie graag aan de lezer over. Dat is onderdeel van wat ik noem: ‘het nieuwe lezen’.
Door alle ontwikkelingen in de boekenbranche verandert onze manier van lezen. Het nieuwe lezen is vluchtiger. Door nieuwe media zijn lezers ongeduldiger en sneller afgeleid. Maar de tegenbeweging is er ook: het aandachtige lezen en herlezen. Lezers die met elkaar in gesprek gaan over boeken.
De boekenbranche is de afgelopen decennia langzaam versmald: we lezen steeds meer allemaal hetzelfde en de levensduur van boeken is steeds korter geworden. Gelijktijdig zien we de boekenbranche ook breder worden. Door print-on-demand kan iedereen zijn eigen boek uitgeven: het aanbod is schier eindeloos.
Ik denk vooral dat het nieuwe lezen bewuster en democratischer is: dat het steeds meer de lezers zelf zijn die bepalen welk boek succesvol is en welk niet. De lange schakel van uitgever-redacteur-vormgever-recensent-boekhandelaar wordt langzaam verbroken. De lijn van schrijver naar lezer wordt korter. Schrijvers geven zelf vorm aan hun boeken, of huren een redacteur in. En lezers schrijven recensies en andere lezers bepalen op basis daarvan of ze de boeken kopen.
Het nieuwe lezen staat vooral voor een branche die in beweging is. En in die deining komt Leviathan – in wat voor vorm dan ook – bovendrijven.
 2012 wordt ‘Het jaar van Leviathan’
Â
