Heb je wel eens iets gedaan waarvan je dacht: dit is goed. Een moment van bevrijding. Je kwam dichter bij jezelf. Waarheid en zelfinzicht voerden de boventoon… En dat juist op dat moment anderen je verschrikt, meewarig, meelijwekkend of bezorgd aanstaarden. Met zo’n blik van: hier wordt je leven niet beter van. Als dit maar goed komt…
Iedereen die een coming-out heeft gehad heeft denk ik zo’n moment gehad. Er zijn geen negatieve reacties voor nodig. Tegen echt negatieve reacties kan je je verweren door je af te sluiten of er tegenin te gaan. Vluchten of vechten. Maar ook (en soms juist) de kleinere en onuitgesproken momenten van schrik en afwijzing kunnen traumatisch zijn.
Want wat doe je met de teleurstelling, de bezorgdheid en het medelijden van de mensen die om je geven. Daar is geen verweer tegen. Mildheid past, want het is allemaal goed bedoeld. Een beetje bezorgdheid kan zelfs terecht zijn: om het risico op discriminatie, of bijvoorbeeld aids. Een beetje schrik en bezorgdheid bij ouders en vrienden mag je niet veroordelen. Maar het helpt je niet, en dat mag ook gezegd worden.
Teleurstelling, bezorgdheid en medelijden: het is allemaal ballast. Ongewenste cadeautjes waar je geen plek voor hebt en die niet bij je passen. Je kunt er niet voor vluchten, zonder afstand te nemen van je familie of vrienden. Je kunt niet vechten zonder het risico op een breuk in de relatie. Het is wellicht ook zinloos: je krijgt niet uitgelegd waarom mensen niet bezorgd moeten zijn. Maar je kunt de last van hun oordeel en emoties ook niet accepteren, zonder er zelf onder gebukt te gaan.
In zijn extreme vorm is bezorgdheid giftig. Je ziet heden ten dage steeds vaker zelfbenoemde ‘bezorgde ouders’ die tegen iedere vorm van seksuele of maatschappelijke voorlichting op school zijn. Ze willen niet dat hun kind ‘zo’ wordt. En zelfs niet dat het er ooit over hoort. De meest elementaire kennis over de ontwikkeling van kinderen wordt daarmee ontkent. Nieuwsgierigheid zoekt zijn weg. Wat in de aard zit zal er op een gegeven moment uitkomen. Het enige wat deze ouders bereiken, is dat hun kinderen bij gebrek aan voorlichting en voorbeelden diepongelukkig raken.
Ik denk en hoop dat dit vooralsnog uitwassen zijn. Of het nu via school, bibliotheekboeken, televisie of social media gaat; vroeger of later zal iedereen een eigen weg vinden. Gradaties van bezorgdheid, afkeuring of schrik zullen er vrijwel altijd wel zijn, zolang er verwachtingen en rollenpatronen bestaan. Het enige wat je kunt hopen is dat de initiële reactie snel wegebt en plaatsmaakt voor vreugde, trots en stimulans, als de mensen om je heen zien dat jij gelukkiger bent. Als ze zien dat het beter met je gaat als je jezelf kunt zijn en je eigen weg mag zoeken.
Ik heb zelf het geluk gehad dat het in de meeste gevallen zo liep. Mijn ouders hebben me na wat gepaste bezorgdheid bedolven onder een niet aflatende golf van trots en liefde. Een paar vrienden ben ik wel kwijtgeraakt.
Maar wat de reacties ook zijn: het is geen reden om in de kast te blijven zitten. Het is daar soms even veilig: als je voor jezelf nog dingen op een rijtje wilt krijgen. Of als je eerst wilt groeien of weerbaarder wilt zijn. Maar uiteindelijk wil je open kunnen zijn over wie je bent en op wie je valt. En het leven leiden dat bij je past.
In onze maatschappij moet iedereen zichzelf mogen zijn. En daar vrijelijk voor uit kunnen komen. Ook op werk, studie of school. Onbelemmerd en zonder zorg over afkeuring. Nu is dat nog een utopie en de afgelopen jaren is de situatie eerder verslechterd dan verbeterd.
Morgen is het Paarse Vrijdag – een dag die er hopelijk aan bijdraagt dat iedereen zichzelf kan zijn – en daar op een zelfgekozen moment voor uit kan komen. Zonder negatieve reacties, in wat voor vorm dan ook.
Het fenomeen Paarse Vrijdag bestond nog niet in de tijd dat ik zelf op de middelbare school zat. Ik schreef een jeugdnovelle over die tijd met de titel Zwijgen is zilver. Daarover meer in de tweede helft van dit blog-tweeluik. Je kunt er maar beter voor uitkomen.
