Vervolg op de blogpost Hoe je leert schrijven…
Ergens in de afgelopen week werd me ook een paar keer om advies gevraagd. Wat was mijzelf goed bevallen? Van welke cursussen, workshops en schrijfboeken had ik veel geleerd? Ter inspiratie voor wie op zoek is naar schrijfactiviteiten en cursussen, dit is wat ik zelf zoal gedaan heb (niet op volgorde);
- Op mijn zeventiende richtte ik samen met twee vrienden, Olivier Hekster en Thijs Goverde, een literair genootschap op. We kwamen om de paar weken bij elkaar, lazen voor wat we geschreven hadden en gaven commentaar op elkaars werk. Ik werd productief van en van de commentaren van mijn medeschrijvers heb ik heel veel geleerd. We hebben de bijeenkomsten ook een tijd gehouden in een literair café, in bijzijn van publiek, en gaven drie jaarboeken uit.
- Ik ben een jaar of tien lid geweest van het genootschap voor geofictie (en zelfs een blauwe maandag voorzitter). Met andere fantasy-liefhebbers richtten we een ‘subgenootschap’ op. Elkaars werk lezen, samen publicaties verzorgen. Nergens anders heb ik zoveel geleerd over het in verhalen opbouwen van een coherente, eigen wereld.
- Ik speel fantasy roleplaying games. Waar het gaat om wereldopbouw is het spelen in je eigen wereld de lakmoesproef: dan weet je of hij werkt, of hij echt consistent is en of er voldoende drama in zit. (En dat doet niets af aan het vaak gegeven advies: ‘je laatste D&D campagne is geen goede blauwdruk voor je eerste fantasy-boek’). Ook van het schrijven van rollenspellen heb ik veel geleerd; opnieuw met name voor de wereldopbouw, maar ook waar het gaat om het scherp beschrijven van plots en personages.
- Ik volgde drie losse cursussen bij de schrijversvakschool. Toneelschrijven bij Jan Veldman, Scenarioschrijven bij Henk Burger en Roman in wording bij Frans Stüger. Met name van toneelschrijven heb ik ook veel geleerd over het verzinnen van mooie dramatische personages. Goud waard voor al mijn schrijven. Frans Stüger heeft een boek geschreven over personages, conflict en perspectief. Een aanrader voor wie graag schrijfboeken leest. Ik heb ook ervaring met hem als 1-op-1 coach/begeleider. Dat was een fiasco, hij heeft te weinig oog voor het proces waar je als schrijver in zit en kan geen offertes maken.
- Ik volgde de mastercourse Literair debuteren bij de Arbeiderspers, gegeven door Inge Schouten. Dat had weinig meerwaarde ten opzichte van de romancursus van de schrijversvakschool. Deze cursus leerde me vooral dat schrijvers en redacteuren niet zondermeer geschikt zijn om een schrijfcursus te geven. Als ik nu opnieuw zo’n cursus zou doen, zou ik kiezen voor de schrijversvakschool, of (als ik het ook zou doen om te netwerken) voor Paul Sebes.
- Ik heb een handvol verhalen gepubliceerd. Pure Fantasy. Wonderwaan. Ganymedes. Het redactionele commentaar van met name Paul van Leeuwenkamp en Remco Meisner was heel leerzaam.
- Ik verzamelde een vaste groep mensen om mij heen die proefleest, redigeert en corrigeert. Mijn echtgenoot is mijn vaste redacteur en eerste lezer. Er wordt wel eens gezegd dat je aan familie en vrienden niet veel hebt. Zonder iets af te willen doen aan de meerwaarde van een ervaren en professionele redacteur: mijn vrienden en familie zijn geweldig. Misschien wel een idee voor een workshop; ‘hoe haal ik het maximale uit mijn eigen netwerk’. Je moet het namelijk wel zelf goed aansturen en de juiste vragen stellen.
- Ik volgde de leergang ‘Het korte stuk’ bij theater- en productiebedrijf MC (Westergasfabriek in Amsterdam). Net als bij de cursus van Jan Veldman was dit nuttig voor mijn hele schrijven. Van Thomas Verbogt (cursusleider) leerde ik heel veel over dramatische spanning, personage-taal en tekstritme. Van Nirav Christophe (gastdocent) leerde ik alles wat ik weet over schrijfprocessen. Ger Beukenkamp (gastdocent) gaf inzicht in verhaalopbouw en spanningsboog. De cursus wordt denk ik niet meer gegeven (los van het feit dat hij natuurlijk eigenlijk voor theaterschrijvers is). Thomas Verbogt geeft wel af en toe workshops en Nirav Christophe doceert aan de HKU.
- Nirav Christophe schreef ook het boek Het naakte schrijven, wat zondermeer het beste schrijfboek ooit is. Alle andere schrijfboeken bevatten nuttige tips en feitjes. Zijn boek bevat wijsheid en waarheid over schrijven. Overdrijf ik? Misschien een beetje. Maar oordeel zelf en koop een tweedehands exemplaar.
- Ik geef mijn eigen werk uit. Dat is leerzaam en had ik nooit goed kunnen doen als ik niet al jaren boeken maakte. Ik redigeerde en publiceerde met vrienden Eric Nuiten en Carlo Gremmen het Nederlandstalige rollenspel Queeste. Daar scherpte ik mijn redactionele vaardigheden en leerde ik veel over typografie en vormgeving. En in de loop der jaren gaf ik vaak een gelegenheidsbundeltje uit. Een paar gedichten. Een paar verhalen. Bij de copyshop. Of via Lulu. Of gewoon thuis op de printer. In die orde van grootte.
- Ik volgde een ‘train de trainer’ cursus en ook een opleiding ‘de trainer als adviseur’. Daar leerde ik hoe je effectief kunt leren en een cursusprogramma moet samenstellen. En dat een cursus of workshop vaak niet de beste oplossing is. Ik leerde door die cursussen natuurlijk niet schrijven, maar de daar opgedane kennis heeft me wel zeer geholpen bij mijn eigen schrijfontwikkeling.
- Op het gebied van persoonlijke ontwikkeling; ik volgde ooit de cursus ‘leidinggeven vanuit persoonlijke kracht’ bij Schouten en Nelissen. Zo’n cursus is echt een aanrader, maar moet je alleen volgen als daar ook vanuit je werk aanleiding voor is. Enkel voor je schrijven is het rendement beperkt (zeker in verhouding tot de kosten).
- Een aanrader, als je er voor open staat, is het volgen van een NLP cursus. NLP raakt aan de overtuigingen waar vanuit je werkt en heeft veel met taal te maken. Nu moet ik er wel bij zeggen dat er grote stijlverschillen bestaan tussen de diverse NLP aanbieders. Sommige zijn erg gericht op het bedrijfsleven, daar zal je als schrijver niet zoveel aan hebben. Ook zijn er opleiders die vanuit wetenschappelijk oogpunt slecht onderbouwd zijn (bron). Dat gezegd hebbende: ik heb zelf niets dan lof voor Instituut Menz. Zoals de naam al doet vermoeden werken ze erg vanuit de menskant en nemen onderzoek naar je eigen drijfveren en overtuigingen als uitgangspunt.
De lijst is natuurlijk niet compleet, maar ik denk dat ik hier het belangrijkste heb opgesomd. De lemma’s zijn beknopt beschreven. Als je over een specifiek onderwerp meer wilt weten, mail gerust.
P.S. Natuurlijk heb ik ook veel gelezen. Maar daar heb ik eerder al over geschreven, met name in deze blogpost en in het essay Over de voorde naar de bron.