Zuinig schrijven: geen woord teveel hoor!

Ze was een jaar of vijftig en ongetwijfeld lid van een leesclub. De dame in de rij achter mij fluisterde tegen haar vriendin: ‘Ik vind zijn taalgebruik zo mooi. Zo doordacht. Er staat geen woord teveel in.’ Het ging over Zoete Mond van Rosenboom, een dikke pil van meer dan vijfhonderd pagina’s. Geen woord teveel: het was als compliment bedoeld.

De gedachte achter zo´n uitspraak heeft vele verschijningsvormen. Uitgebeend. Gewogen. Met een precieze pen geschreven. Proza zonder franje. Al die woorden komen op hetzelfde neer: de overtuiging dat je met woorden spaarzaam moet zijn. Schrijven is schrappen. Toch?

We staan er niet vaak genoeg bij stil dat die kernachtige uitspraak afkomstig is van Godfried Bomans, een van de grootste veelschrijvers van de Nederlandse literatuur. Ik weet eigenlijk niet in welke context hij deze uitspraak gedaan heeft, maar ik stel me zo voor dat het voor hem vooral een appèl aan zichzelf was. Hij schreef uiteindelijk zoveel dat in zijn verzameld werk niet alles dat hij geschreven had kon worden opgenomen.

Jezelf beperkingen opleggen is gezond. Schrappen maakt een tekst vaak beter. Ja. Ja. Ik weet het wel. Toch heeft die literaire woordenwegerij voor mij een wrange bijsmaak. Ik denk dat we er in Nederland in zijn doorgeschoten. Er zit een calvinistische zuinigheid achter die proza kan ontdoen van sfeer en charme. Niemand zit te wachten op nodeloze franje, maar een tekst kan heel prachtig zijn met rijk en overdadig taalgebruik. En ook bij een zeer spaarzaam gebruik van bijvoeglijk naamwoorden, wil ik als lezer soms graag die zin méér, of nog even een extra alinea. Dat extra hoofdstuk, was het noodzakelijk? Dat kan me niet schelen, het was niettemin prachtig.

Wat zou het aardig zijn als de zuinigschrijverij een beetje tegenwicht kreeg. Niet door anders te gaan schrijven, maar door er anders over te spreken. Laten we bij het verschijnen van de volgende Rosenboom of A.F.Th eens tegen elkaar zeggen: ‘Wat een heerlijk boek. Er stond weer geen woord te weinig in.’

2 thoughts on “Zuinig schrijven: geen woord teveel hoor!”

Geef een reactie