Manifest voor langzame literatuur

Ik las het een en ander over de slow-beweging en dacht: de tijd is rijp voor een manifest voor langzame literatuur.

De slow-beweging is al enige jaren aan een gestage opmars bezig. Het begon met slow food. Inmiddels kennen we ook slow gardening, slow software development, slow media, slow clothing en jawel: slow art. Vanaf daar is het maar een klein stapje naar slow reading en slow writing. Nederland zou volgens mij gebaat zijn bij het omarmen van het begrip langzame literatuur.

De uitgangspunten daarvoor zijn niet splinternieuw of revolutionair. De langzame literatuur is er al en ook is er de weerzin tegen de toegenomen fast-read cultuur. Maar de langzame literatuur is nog niet als zodanig benoemd en dat is jammer. Zonder begripsbepaling is het lastig een voorvechter te zijn. Zeker als je een schrijver bent, want een schrijver heeft woorden nodig.

Dus hierbij, een beetje uit de losse pols, maar daarom niet minder serieus of belangwekkend: het Manifest voor de langzame literatuur.

  1. Nieuw uitgekomen boeken domineren op dit moment het literaire landschap. De zogenaamde back list is gemarginaliseerd. Boeken worden in boekhandels maar een paar maanden op voorraad gehouden voor ze retour gaan naar het centraal boekhuis. Deze situatie heeft een schraal literair aanbod tot gevolg. De langzame literatuur staat voor een reveille van de back list: langere beschikbaarheid van boeken in de boekhandel en verbreding van het aanbod.
  2. Het zou goed zijn als er een duurzamer en gevarieerder aanbod kwam. De komst van het e-book en pod-technieken kan hier een rol in spelen. Boeken kunnen langer in druk beschikbaar blijven en het wordt rendabel om meer uitgaven voor het publiek beschikbaar te maken. In de praktijk is het aanbod van e-boeken schaars en wordt er door uitgeverijen maar zeer schroomvallig met pod geëxperimenteerd.
  3. Er is een trend ontstaan waarin iedereen collectief hetzelfde leest. ´Heb jij de laatste Weetikveelwie al gelezen?´ Het is bijna een retorische vraag geworden. Een op zichzelf goed initiatief als ‘Nederland leest…’ werkt dit verder in de hand. Iedereen moet hetzelfde boek lezen. De langzame literatuur propageert dat we allemaal een keer een ander boek lezen en daarover met elkaar in gesprek gaan.
  4. De snelheid van het boek lijkt een kwaliteit te zijn geworden. De hedendaagse fast-reads worden soms echter bejubeld en besproken alsof het gerijpte meesterwerken zijn. Snel geschreven, snel gelezen, snel vergeten. Bij slow reading en slow writing gaat het om boeken waarvan het de moeite waard is ze heel rustig en aandachtig te lezen. Bij aandachtige lezing en herlezing zal het werk steeds meer van zichzelf prijsgeven. Het geschrevene wordt mooier, alsof het glans krijgt door geduldig opwrijven.

Volgens mij moet een manifest niet langer zijn dan strikt noodzakelijk. Het is zo wel duidelijk, denk ik. En wat nu? Ik koester een droom dat het begrip langzame literatuur zal helpen om die grote groep prachtige maar weinig gelezen boeken voor het voetlicht te plaatsen. En dan maken we van die mooie stickertjes of bandjes met de aanprijzing ‘een weergaloze slow-read van Jeweetwelwie’.

Deelt u mijn gedachtegang? Ik zou de behoefte aan een meer langzame literatuur graag zichtbaar maken. Wilt u dat ook, vinkt u dan de ‘like’ button aan onderaan dit artikel. Mocht u op Facebook zitten, dan kunt vanaf vandaag uw voorkeur kenbaar maken op de langzame literatuur Facebookpagina.

3 thoughts on “Manifest voor langzame literatuur”

  1. Een mooie korte beschouwing, al is het volgens je eigen zeggen uit de losse pols.
    Ik deel je observaties en gedachtegang. Het is niet eenvoudig om er ook conclusies aan te verbinden.
    In mijn gedachten kwam weer op een boek dat ik de afgelopen zomer las, “Stil De Tijd”, van Joke J. Hermsen, hoogleraar/filosoof. De ondertitel luidt “Pleidooi voor een langzame toekomst”. Dat is nogal wat. Het omvat het hele scala van slow food tot slow writing. Het boeks was overigens geen echte aanrader, maar zoals met veel boeken, je ontleent er hier en daar een mooie gedachte aan.
    Bij je pleidooi voor meer aandacht voor prachtige, gerijpte, maar weinig gelezen meesterwerken moest ik – mijn afkomst en schooltijd verradend – denk aan “I Promessi Sposi” van Manzoni. Elke Italiaan kent het omdat het verplichte lectuur, pardon literatuur, was op “le medie” de Italiaanse middenschool. In Nederland bijna onbekend, en ik geef toe inmiddels ook wel wat gedateerd. Dan liever Dante. Die kennen ze in Nederland ook, maar anders dan in Italie ben ik hier nog niemand tegengekomen die zomaar uit zijn hoofd een aantal verzen kon reciteren. Roberto Benigni vult in zijn eentje mondiaal deze lacune op, van Firenze tot Montevideo en New York.

    En dan nog iets….De vaste boekenprijs moet worden afgeschaft. Anders dan de bewering van de lobbyclub ( Commissie tot collectieve propaganda voor het boek, of iets dat op deze aanduiding veel lijkt) bevordert die vaste prijs echt niet de verbreding van het aanbod.

  2. het lijkt mij een uitstekend thema voor in de bijlage van de NRC – opinie en debat of voor de Volkskrant. Geef het (nog) mee bekendheid !

  3. De stap van observatie naar conclusie is inderdaad lastig. Dat geld ook voor de vaste boekenprijs. De redenen om die wet in te voeren zijn inmiddels achterhaald. Zowel de verspreiding als productie van boeken is zo veranderd, dat daarvoor die boekenprijs niet meer in stand hoeft worden gehouden. De branche heeft zichzelf echter om die prijs georganiseerd. Het verdienmodel (standaardcontract) van schrijvers is er op aangepast. Boekhandels passen hun inkoopmodel er op aan. Niets is ingericht op de mogelijkheid dat een boekhandel zelf zijn prijs zou mogen bepalen.
    Dat die vaste boekenprijs op den duur wordt afgeschaft is voor mij een gegeven. Maar de weg daar heen heb ik nog niet scherp voor ogen.

Laat een reactie achter bij martini, agostinoReactie annuleren