Manifest voor langzame literatuur

Ik las het een en ander over de slow-beweging en dacht: de tijd is rijp voor een manifest voor langzame literatuur.

De slow-beweging is al enige jaren aan een gestage opmars bezig. Het begon met slow food. Inmiddels kennen we ook slow gardening, slow software development, slow media, slow clothing en jawel: slow art. Vanaf daar is het maar een klein stapje naar slow reading en slow writing. Nederland zou volgens mij gebaat zijn bij het omarmen van het begrip langzame literatuur.

De uitgangspunten daarvoor zijn niet splinternieuw of revolutionair. De langzame literatuur is er al en ook is er de weerzin tegen de toegenomen fast-read cultuur. Maar de langzame literatuur is nog niet als zodanig benoemd en dat is jammer. Zonder begripsbepaling is het lastig een voorvechter te zijn. Zeker als je een schrijver bent, want een schrijver heeft woorden nodig.

Dus hierbij, een beetje uit de losse pols, maar daarom niet minder serieus of belangwekkend: het Manifest voor de langzame literatuur.

1. Nieuw uitgekomen boeken domineren op dit moment het literaire landschap. De zogenaamde back list is gemarginaliseerd. Boeken worden in boekhandels maar een paar maanden op voorraad gehouden voor ze retour gaan naar het centraal boekhuis. Deze situatie heeft een schraal literair aanbod tot gevolg. De langzame literatuur staat voor een reveille van de back list: langere beschikbaarheid van boeken in de boekhandel en verbreding van het aanbod.
2. Het zou goed zijn als er een duurzamer en gevarieerder aanbod kwam. De komst van het e-book en pod-technieken kan hier een rol in spelen. Boeken kunnen langer in druk beschikbaar blijven en het wordt rendabel om meer uitgaven voor het publiek beschikbaar te maken. In de praktijk is het aanbod van e-boeken schaars en wordt er door uitgeverijen maar zeer schroomvallig met pod geëxperimenteerd.
3. Er is een trend ontstaan waarin iedereen collectief hetzelfde leest. ´Heb jij de laatste Weetikveelwie al gelezen?´ Het is bijna een retorische vraag geworden. Een op zichzelf goed initiatief als ‘Nederland leest…’ werkt dit verder in de hand. Iedereen moet hetzelfde boek lezen. De langzame literatuur propageert dat we allemaal een keer een ander boek lezen en daarover met elkaar in gesprek gaan.
4. De snelheid van het boek lijkt een kwaliteit te zijn geworden. De hedendaagse fast-reads worden soms echter bejubeld en besproken alsof het gerijpte meesterwerken zijn. Snel geschreven, snel gelezen, snel vergeten. Bij slow reading en slow writing gaat het om boeken waarvan het de moeite waard is ze heel rustig en aandachtig te lezen. Bij aandachtige lezing en herlezing zal het werk steeds meer van zichzelf prijsgeven. Het geschrevene wordt mooier, alsof het glans krijgt door geduldig opwrijven.

Volgens mij moet een manifest niet langer zijn dan strikt noodzakelijk. Het is zo wel duidelijk, denk ik. En wat nu? Ik koester een droom dat het begrip langzame literatuur zal helpen om die grote groep prachtige maar weinig gelezen boeken voor het voetlicht te plaatsen. En dan maken we van die mooie stickertjes of bandjes met de aanprijzing ‘een weergaloze slow-read van Jeweetwelwie’.

Deelt u mijn gedachtegang? Ik zou de behoefte aan een meer langzame literatuur graag zichtbaar maken. Wilt u dat ook, vinkt u dan de ‘like’ button aan onderaan dit artikel. Mocht u op Facebook zitten, dan kunt vanaf vandaag uw voorkeur kenbaar maken op de langzame literatuur Facebookpagina.